La phonétique française 1

D. Abry, M.-L. Chalaron, Phonetique. 350 exercices, Paris, Hachette, 1994. 

J. Dubois et al., Dictionnaire de linguistique et des sciences du langage, Paris, Larousse. 

 M. Grevisse, Le bon usage. Grammaire francaise, Paris – Louvain-la-Neuve, Duculot, 1993 (13e edition refondue par Andre Goosse). 

 A. Kacprzak, J. Sypnicki, Elements de grammaire francaise, Poznań, UAM, 2000. 

 P.-R. Leon, Prononciation du francais standard. Aide-memoire d’orthoepie, Paris, Didier, 1978. 

 A. Platkow, Wymowa francuska, Warszawa, Wiedza Powszechna,1977. 

 L. Warnant, Dictionnaire de la prononciation francaise dans sa norme actuelle, Paris-Gembloux, Duculot,1987

 

Zaczniemy od [a]. Głoska ta, będzie występować, gdy w wyrazie zobaczymy zapis a, â, à, as/at oraz e(mm)/a(mm).

Spójrz na przykłady: abri (schronienie), acteur (aktor), affaire (sprawa), guitare (gitara), gare (dworzec), cinéma (kino), âge (wiek), âne (osioł), bâtiment (budynek), théâtre (teatr), à (w, do), voilà (oto), déjà (już).
W takich przypadkach w zaznaczonych miejscach wypowiemy po prostu polskie a.

Podobnie będzie, gdy po literze „a” w zapisie pojawi się „s” lub „t” jak na przykład tu: bras (ramię), lilas (bez), repas (posiłek), candidat (kandydat), chat (kot), résultat (wynik).

 

Istnieją też liczne przysłówki kończące się na -emment, utworzone od przymiotników zakończonych na -ent. W ich przypadku również w zaznaczonym miejscu powiemy [a], na przykład: consciemment (świadomie), récemment (ostatnio), violemment (gwałtownie)

Oczywiście, jeśli przysłówek ma końcówkę -amment to również czytamy to [a].

Kolejna głoska do omówienia to [i]. Jest to dźwięk podobny do polskiego „i”, tylko się przy tym uśmiechamy 😉 Będziemy go wymawiać gdy w słowie będą następujące litery: i, î, ï, y, ie/id/is/it/ix, ea/ee.

Spójrzcie na przykłady: ici (tutaj), ironique (ironiczny), alpiniste (alpinista), humide (wilgotny), abri (schronienie), ainsi (w ten sposób), fourmi (mrówka), abîme (przepaść), dîner (kolacja, jeść kolację), île (wyspa), presquîle (półwysep).

Czasami będzie się zdarzać, że dźwięk [i] pojawi się tam, gdzie w zapisie zobaczysz ï. Będzie tak się działo po dźwiękach [a], [o], [y], [w], jak na przykład w wyrazach: maïs (kukurydza), ambiguïté (niejasność), héroïque (bohaterski), naïf (naiwny).

Często w słowach pochodzących z innych języków, np. greki, spotkasz ten dźwięk tam, gdzie pojawi się „y”, np.: bicyclette (rower), gypse (gips), lycée (liceum), style (styl), synonyme (synonim), abbaye (opactwo), rugby (rugby), y (tu, tam), pays (kraj).

Zazwyczaj również w zapożyczeniach (najczęściej z angielskiego) spotkasz kombinację „ea” oraz „ee”, jak na przykład: un jean (dżins), un tweed (tweed)- tu także wymawiasz [i].

I został jeszcze przypadek, gdy litera „i” występuje przed niewymawianą samogłoską e lub spółgłoskami d, s, t, x. Takimi wyrazami są np.: pie (sroka), nid (gniazdo), tapis (dywan), nuit (noc), prix (cena, nagroda).

Głoska [p] będzie występować wtedy, gdy w zapisie pojawi się litera p pojedynczo lub podwojona. Takich wyrazów będzie sporo. Oto kilka przykładów: page (strona), pain (chleb), opéra (opera), type (typ), lapin (królik), cap (przylądek), appareil (aparat), hippopotame (hipopotam), enveloppe (koperta),  nappe (obrus), apprendre (uczyć się), approcher (przybliżyć), apercevoir (zauważyć).

Ostatnim przedstawionym dziś przeze mnie dźwiękiem jest [wa]. Wymawiasz go podobnie jak polskie [ła]. Z dźwiękiem tym spotkamy się w wyrazach zawierających zapis oi, oy, oie/ois/oit/oix/oid/oids.

Kilka przykładów: oiseau (ptak), boisson (napój), loi (prawo), moi (ja, mnie..).

Dźwięk ten wymówisz również, gdy w zapisie pojawi się oy, a następnie pojawi się wymawiana samogłoska. Towarzyszy mu wtedy dodatkowa głoska [j]. Taki przypadek będzie w wyrazach: moyen (średni), royal (królewski), royaume (królestwo).

 

Gdy w zapisie słowa zobaczysz oi, a następnie będzie stało E nieme lub nie wymawiana spółgłoska (na końcu wyrazu), również wymówisz dźwięk [wa], np.: foie (wiara), joie (radość), bois (lasek), fois (raz), endroit (miejsce), croix (krzyż), voix (głos), froid (zimny), poids (ciężar).

Warto tu zwrócić uwagę na homofony:
foi / foie / fois
toi / toit
crois / croix
voie / vois / voix
moi / mois
które wymawia się tak samo, a w zapisie różnią się tylko ostatnią literą.