Francuskie homofony – słowa brzmiące tak samo

Pewnie zauważyłaś już, że czasem wymowa w języku francuskim jest elementem kluczowym dla zrozumienia wypowiedzi. W wielu przypadkach wystarczy, że wymówisz nieprawidłowo jeden dźwięk, a powstanie całkiem inne słowo. Tak będzie chociażby w przypadku ryby (un poisson) oraz trucizny (un poison). W ich wymowie pojawi się w środku odpowiednio [s] lub [z]. A nie zaprzeczysz, że różnica w znaczeniu jest fundamentalna 😉 O takich parach słów również szykuję dla Ciebie wpis, ale na pierwszy ogień postanowiłam wziąć francuskie homofony, czyli słowa, które brzmią tak samo, chociaż ich zapis jest różny. Przychodzą Ci do głowy takie wyrazy, gdy słyszysz tę definicję? Sprawdź, czy są na mojej liście.

Na początek jeszcze słowo wyjaśnienia – w poszczególnych kategoriach ułożyłam słowa alfabetycznie. W nawiasach podaję rodzajnik, jeśli jest różny dla obu słów, oraz jedno ze znaczeń – zwykle najczęściej występujące – danego słowa.

Francuskie homofony – akcent ma znaczenie

Zaczniemy od wyrazów, które różnią się w zapisie tylko obecnością akcentu lub innym jego rodzajem. Będą to na przykład:

a (czasownik „avoir” w trzeciej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego) / à (przyimek „do”, „w”, stojący np. przed nazwami miast)
un colon (kolonizator) / un côlon (jelito grube)
cote (wskaźnik popularności) / côte (wybrzeże, żebro)
cru (surowy, ale też teren uprawy winorośli) / crû (forma imiesłowu przeszłego od czasownika „croire”)
du (rodzajnik cząstkowy lub tzw. ściągnięty – rodzaj męski) / dû (forma imiesłowu przeszłego od czasownika „devoir”)
(un) gène (gen) / (une) gêne (trudność)
jeune (młody, młoda) / jeûne (dieta, post)
mur (ściana, mur) / mûr (dojrzały)
ou (lub, albo) / où (gdzie)
sur (przyimek „na”) / sûr (pewny)
tache (plama) / tâche (zadanie, obowiązek)

Francuskie homofony – rodzaj ma znaczenie

Oddzielną kategorię homofonów stanowią rzeczowniki, które różnią się od siebie tylko rodzajem gramatycznym. Pisałam o nich tutaj. W podlinkowanym wpisie znajdziesz 25 homofonów tego typu.

Francuskie homofony – czasowniki

Zajmijmy się teraz czasownikami. Wśród nich będą takie, które w bezokoliczniku brzmią tak samo, chociaż w zapisie się różnią (m.in. obecnością akcentu, podwojoną literą, itp.), np.:

celer (taić) / sceller (pieczętować)
conter (opowiadać) / compter (liczyć)
exaucer (wysłuchiwać, spełniać) / exhausser (wznosić, podnosić)
délacer (poluzowywać, poluźniać) / délasser (odprężać się, rozerwać się)
goutter (kapać) / goûter (gustować, próbować)
haler (wykonywać zwrot, np. statku) / hâler (opalać)
panser (opatrywać) / penser (myśleć)
pécher (grzeszyć) / pêcher (łowić, wędkować)

W kontekście czasowników, nie sposób jest nie wspomnieć o formach osobowych, które, chociaż zapisane inaczej, brzmią tak samo. Z tego właśnie względu konieczne jest pamiętanie o zaimkach osobowych!

Będzie się tak działo w następujących przypadkach:

czasowniki z pierwszej grupy odmienione w liczbie pojedynczej oraz w trzeciej osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego trybu oznajmującego, np. je pense / tu penses / il pense / elles pensent
należące do drugiej grupy czasowniki odmienione w liczbie pojedynczej czasu teraźniejszego trybu oznajmującego, np. je finis / il finit
czasowniki z pierwszej i drugiej grupy odmienione w liczbie pojedynczej oraz w trzeciej osobie liczby mnogiej czasu imparfait trybu oznajmującego, np. je choisissais / elles choisissaient; tu pensais / elle pensait

Inne przypadki

Przejdźmy teraz do homofonów, które nie pasują do żadnej z powyższych kategorii:

une ancre (kotwica) / une encre (tusz)
une amande (migdał) / une amende (grzywna, mandat)
des auspices (auspicja, patronat) / des hospices (szpitale)
une balade (przechadzka) / une ballade (ballada)
un ban (zapowiedzi przedślubne / un banc (ławka)
le cahot (wybój, nierówność na drodze) / le chaos (chaos)
censé (forma imiesłowu przeszłego, np. w wyrażeniu „il n’est pas censé le voir” – on nie powinien tego widzieć) / sensé (sensowny)
ce (zaimek przymiotny wskazujący – forma męska w liczbie pojedynczej – „ten”) / se (zaimek zwrotny dla trzeciej osoby)
ces (zaimek przymiotny wskazujący – forma w liczbie mnogiej – „te”, „ci”) / ses (zaimek przymiotny dzierżawczy dla trzeciej osoby liczby pojedynczej odnoszący się do posiadanych przedmiotów w liczbie mnogiej – „jego”, „jej”)
cet (zaimek przymiotny wskazujący – forma męska w liczbie pojedynczej przed rzeczownikiem zaczynającym się od samogłoski – „ten”) / cette (zaimek przymiotny wskazujący – forma żeńska w liczbie pojedynczej – „ta”)
(la) chair (ciało) / la chaire (ambona) / chère (droga)
un chas (otwór w igle) / un chat (kot)
un dessin (rysunek) / un dessein (cel, wzór, zamysł)
détoner (wysadzić) / détonner (wyróżniać się)
différent (inny) / (un) différend (niezgoda, konflikt)
un écho (echo) / un écot (swoja część, np. przy płaceniu za rachunek w restauracji)
(il) est (czasownik „être” w trzeciej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego) / et (spójnik „i”)
un filtre (filtr) / un philtre (eliksir)
un flan (flan – rodzaj deseru) / un flanc (zbocze, bok)
le fond (głębia, koniec) / le fonds (kapitał, gotówka)
(un) gaz (gaz) / (une) gaze (zasłonka, gaza)
laid (brzydki) / (le) lait (mleko)
(un) lieu (miejsce) / (une) lieue (mila – jednostka miary)
(le) mets (potrawa) / mai (maj) / (une) maie (dzieża, chlebak) / mais (spójnik „ale”)
on (zaimek osobowy – najczęściej używany w znaczeniu „nous”) / (ils) ont (trzecia osoba liczby mnogiej czasownika „avoir” w czasie teraźniejszym)
peu (mało) / (il) peut (trzecia osoba liczby pojedynczej czasownika „pouvoir” w czasie teraźniejszym)
un poing (pięść) / un point (punkt)
les prémices (początki) / les prémisses (przesłanki)
(une) satire (satyra) / (un) satyre (satyr)
(le) saut (skok) / (un) sceau (pieczęć) / (un) seau (wiadro) / sot (głupi)
son (zaimek przymiotny dzierżawczy dla trzeciej osoby „jego”, „jej”) / (ils) sont (trzecia osoba liczby mnogiej dla czasownika „être” w czasie teraźniejszym)
(un) terme (koniec, zakończenie) / (des) thermes
tous (wszyscy) / tout (cały) – jeśli chodzi o wymowę pierwszego z tych słów, która może się zmieniać w zależności od znaczenia i/lub funkcji w zdaniu, odeślę Cię do wpisu Justyny, która podrzuca również konkretne przykłady.
voir (widzieć) / voire (a nawet)

W przygotowaniu tego wpisu pomocne były następujące książki:

ARRIVÉ Michel (réd.), « Bescherelle. La conjugaison pour tous », Paris, Hatier, 1997.
BIGGI Régine, « Maitriser le français et réussir dans le supérieur en 40 fiches », Paris, ellipses, 2017.

Jak widzisz, czasem niewielka różnica w zapisie zmienia całkowicie znaczenie słowa, chociaż wymawiane jest tak samo. Warto zwracać uwagę na takie szczegóły, jeśli zależy Ci na poprawności w pisaniu.

Znasz jeszcze jakieś inne pary wyrazów, jak te powyżej? Dopisz w komentarzu – jak zwykle są do Twojej dyspozycji. A może spróbujesz, w ramach ćwiczenia, ułożyć zdanie z jak największą liczbą powyższych wyrazów?