Jak to jest z tymi rzeczownikami francuskimi? Czy Francuzi też wyróżniają 3 rodzaje gramatyczne rzeczowników? Czy rodzaj rzeczowników francuskich jest do nich na stałe przypisany? Czy jest jakiś sposób na zapamiętanie tego rodzaju? A może są rzeczowniki, które zmieniają znaczenie w zależności od rodzaju? Czytaj dalej, jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania. A jeśli chcesz też powtórzyć zasady tworzenia rzeczowników, polecam mój wpis o tzw. nominalizacji.
Rodzaj rzeczowników francuskich
W języku francuskim, podobnie jak w innych językach romańskich, wyróżniamy dwa rodzaje rzeczowników: masculin (męski) i féminin (żeński). W niektórych przypadkach jest to tzw. rodzaj naturalny (np. płeć osób, zwierząt), w innych jest to po prostu rodzaj gramatyczny.
Jak widzisz, nie ma więc rodzaju nijakiego obecnego w języku polskim. Oczywiste jest więc, że te neutralne w języku polskim muszą gdzieś się „podziać” w języku francuskim. Spójrz na poniższe listy- znajdziesz tam kilkanaście rzeczowników nijakich, które po francusku są męskie lub żeńskie.
Rzeczowniki francuskie rodzaju męskiego:
- ciało ⇒ corps (m)
- ciastko ⇒ gâteau (m)
- cielę ⇒ veau (m)
- cygaro ⇒ cigare (m)
- drewno ⇒ bois (m)
- gniazdo ⇒ nid (m)
- oko ⇒ œil (m)
- serce ⇒ cœur (m)
- liceum ⇒ lycée (m)
Rzeczowniki francuskie rodzaju żeńskiego:
- biodro ⇒ hanche (f) (więcej o słowach z tzw. h aspiré pisałam w którejś z wiadomości wysyłanych w ramach newslettera, zachęcam do zapisania się 😉 )
- ciasto ⇒ pâte (f)
- futro ⇒ fourrure (f)
- jabłko ⇒ pomme (f)
- ucho ⇒ oreille (f)
- życie ⇒ vie (f)
- skrzydło ⇒ aile (f) (swoją drogą polecam ten wpis u Justyny jeśli chcesz wiedzieć jak poprawnie to słowo wymówić 😉 )
- żebro ⇒ côte (f)
Żeby nie było za łatwo, rodzaje męski i żeński często nie pokrywają się obu językach. Spójrz chociażby na te słowa:
- dom (m) ⇒ maison (f)
- książka (f) ⇒ livre (m)
- samochód (m) ⇒ voiture (f)
O ile w tych przypadkach dosyć łatwo jest o tych różnicach pamiętać (tak mi się przynajmniej wydaje), o tyle trudniej jest, gdy polskie słowa zostały zapożyczone z języka francuskiego, lub po prostu są bardzo podobne. Oto kilka takich przykładów:
- groupe (m) ⇒ grupa (f)
- role (m) ⇒ rola (f)
- domaine (m) ⇒ domena (f)
- masque (m) ⇒ maska (f)
- région (f) ⇒ region (m)
- crème (f) ⇒ krem (m)
- période (f) ⇒ period, okres (m)
- étape (f) ⇒ etap (m)
W języku polskim rodzaj rozpoznajemy po końcówce rzeczownika. W rodzaju żeńskim jest to -a, w nijakim -o, -e, -ę, -um, a w męskim w zasadzie wszystkie inne.
W języku francuskim też istnieją pewne grupy rzeczowników, których rodzaj możemy rozpoznać po końcówce. Niebawem napiszę o nich oddzielny wpis.
Przypadki szczególne
Często słyszałam od swoich nauczycieli i wykładowców pewne powiedzenie. Teraz sama powtarzam je swoim uczniom:
Język francuski jest językiem wyjątków.
Przypadki, które za chwilę poznasz, nie są może typowymi wyjątkami od reguł, ale za to są bardzo specjalne. Otóż w języku francuskim istnieją rzeczowniki, których znaczenie zmienia się w zależności od nadanego im rodzaju. Pomyślisz sobie pewnie, że to niepotrzebne komplikowanie języka, a ja uważam, że to nadaje francuskiemu pewnej unikatowości 😉
Noms à double genre
Oto lista takich „podwójnych agentów” (tę listę, uzupełnioną, również otrzymasz w newsletterze, w „drukowalnej” wersji):
- un aide ⇒ pomocnik / une aide = pomoc
- un bourgogne ⇒ burgund (wino) / la Bourgogne ⇒ Burgundia (region Francji wg starego podziału)
- un couple ⇒ para (związek ludzi) / une couple ⇒ para (dwa przedmioty lub dwie osoby)
- un critique ⇒ krytyk / une critique ⇒ krytyka
- un champagne ⇒ szampan / la Champagne ⇒ Szampania (region Francji wg starego podziału)
- un garde ⇒ dozorca / une garde ⇒ straż
- un livre ⇒ książka / une livre ⇒ funt, pół kilograma (polecam też artykuł o wyrażeniach ilościowych)
- un manche ⇒ rączka (np. instrumentu) / une manche ⇒ rękaw
- un manœuvre ⇒ robotnik fizyczny / une manœuvre ⇒ manewr
- un mémoire ⇒ pamiętnik, rozprawa / une mémoire ⇒ pamięć, wspomnienie
- un mode ⇒ sposób, tryb / une mode ⇒ moda
- un mort ⇒ zmarły, nieboszczyk / une mort ⇒ śmierć, zgon
- un moule ⇒ forma na ciasto / une moule ⇒ małż
- un mousse ⇒ chłopiec okrętowy, majtek / une mousse ⇒ piana, mech, mus
- un physique ⇒ wygląd, aparycja / la physique ⇒ fizyka
- un poêle ⇒ piec / une poêle ⇒ patelnia
- un poste ⇒ posterunek, stanowisko / une poste ⇒ poczta
- un pub ⇒ pub, bar / une pub ⇒ reklama (potocznie od publicité)
- un solde ⇒ saldo, wyprzedaż / une solde ⇒ żołd
- un somme ⇒ drzemka / une somme ⇒ suma
- un tour ⇒ obwód, kolejność, obrót / une tour ⇒ wieża
- un vague ⇒ nieokreśloność, niejasność / une vague ⇒ fala
- un vapeur ⇒ parowiec / une vapeur ⇒ para
- un vase ⇒ waza / une vase ⇒ muł, szlam
- un voile ⇒ welon, zasłona / une voile ⇒ żagiel
Znasz inne wyrazy tego typu, o podwójnym znaczeniu w zależności od rodzaju? Podrzuć przykłady w komentarzu- wszystkie słowa zbiorę w pliku, który dostaną subskrybenci listy newsletterowej 🙂 Zdradzę Ci również, że w przygotowaniu jest podobny wpis o liczbie rzeczowników…
