Język polski jest postrzegany jako jeden z najtrudniejszych języków na świecie. Jednak odpowiedź na pytanie jak rozpoznać rodzaj rzeczownika jest raczej łatwa do udzielenia. Wystarczy popatrzeć na końcówkę słowa. Jeśli znajdziesz tam „a”, masz przed sobą rzeczownik rodzaju żeńskiego. Jeśli jest tam „o”, „um” lub „ę” – jest to wyraz rodzaju nijakiego, a inne litery wskazują na rodzaj męski. Czy we francuskim jest podobnie? Dowiesz się czytając dalszą część tego wpisu.
Niestety w języku francuskim rozpoznawanie rodzaju rzeczownika nie jest taką całkiem prostą sprawą. Są jednak pewne zasady i wyznaczniki, które nam w tym pomogą, i właśnie o nich Ci opowiem. Sposoby są w zasadzie dwa: po determinancie lub po końcówce.
Jak rozpoznać rodzaj rzeczownika po determinancie?
Ten sposób wymaga odrobiny znajomości gramatyki. Bo cóż to jest ten determinant? Otóż chodzi najzwyczajniej w świecie o słowo, które poprzedza (prawie) każdy rzeczownik w języku francuskim. To właśnie ten wyraz wskazuje nam na rodzaj i liczbę danego słowa. Poniżej znajdziesz przykłady takich determinantów wraz z przykładami użycia w przypadku, gdy rzeczownik jest rodzaju męskiego (zaznaczam na niebiesko) i żeńskiego (zaznaczam na czerwono).
- rodzajnik określony: J’aime le sport. Tu adores la musique.
- rodzajnik nieokreślony: Je prends un livre. Nous achetons une maison.
- rodzajnik cząstkowy: Il mange du poisson. Elles mangent de la viande.
- rodzajnik ściągnięty z „de”: Nous jouons du violon. Ils jouent de la guitare.
- rodzajnik ściągnięty z „à”: Elle joue au tennis. Je joue à la belote.
- przymiotnik dzierżawczy (zaimek przymiotny dzierżawczy): J’aime beaucoup mon mari / ma femme. Tu aimes vraiment ton mari / ta femme. Il n’aime pas sa femme. Elle déteste son mari. (Tu trzeba jednak uważać, bo jeśli słowo zaczyna się od samogłoski, to nawet jeśli jest rodzaju żeńskiego, użyjemy formy męskiej, np. mon amie)
- przymiotnik pytający: Quel sport aimes-tu ? Quelle musique aimes-tu ?
- przymiotnik wskazujący (zaimek przymiotny wskazujący): Tu prends ce livre ? Cet ordinateur appartient à ta soeur ? Elle aime cette robe ?
- O czymś zapomniałam? Podpowiedz w komentarzu 😉
Oczywiście sprawa się komplikuje, jeśli rzeczownik użyty jest w zdaniu w liczbie mnogiej. Wtedy niestety nie ma możliwości rozpoznania jego rodzaju na podstawie wymienionych determinantów.
Jak rozpoznać rodzaj rzeczownika po przymiotniku?
Jeśli chcemy poznać rodzaj rzeczownika użytego w zdaniu, warto również poszukać w nim przymiotników, które dane słowo określają. Będą one wtedy uzgodnione do rodzaju i liczby właśnie rzeczownika. Tworzenie rodzaju żeńskiego przymiotników to jednak temat na osobny wpis. Gdy go opracuję, podlinkuję Ci go tutaj 😉
Jak rozpoznać rodzaj rzeczownika po końcówce?
Na koniec ten teoretycznie najprostszy sposób- końcówka.
Rodzaj męski
Najczęściej występującymi końcówkami charakterystycznymi dla rodzaju męskiego są:
- –age ⇒ mnóstwo przykładów znajdziesz TU; wyjątki: une plage, une cage, une image, une page,
- –ment ⇒ un engagement, un abonnement, un médicament,
- –is ⇒ un tapis, un Anglais, un Polonais,
- –isme ⇒ le racisme, le feminisme, le tourisme,
- –eur ⇒ un vendeur, un menteur, un danseur, un pêcheur,
- –er ⇒ un écolier, un sanglier, un cahier, un boulanger,
- –oir ⇒ un mouchoir, un devoir, le pouvoir,
- –iste ⇒ un raciste, un touriste,
- –aire ⇒ un bibliothécaire, un dictionnaire, un commissaire,
- –ien ⇒ un Indien, un Italien, un gardien,
- –eau ⇒ un tableau, un bureau; wyjątek: une eau.
Oprócz tych końcówek, jeśli rzeczownik zakończony jest na spółgłoskę, często jest rodzaju męskiego, np. un survol, un vol, un pull, etc. Ale jak to we francuskim bywa, jest tu też mnóstwo wyjątków, jak chociażby une maison.
Rodzaj żeński
W przypadku rzeczowników rodzaju żeńskiego spotkasz najczęściej następujące końcówki:
- –tion ⇒ une action, une conversation,
- –ure ⇒ la nature, une voiture; wyjątek: le mercure,
- –ade ⇒ une salade, une promenade,
- –erie ⇒ la boulangerie, la poissonnerie,
- –ité ⇒ la nationalité, la popularité; wyjątek: le comité,
- –tude ⇒ la solitude, une habitude, une inquiétude,
- –ie ⇒ la librairie, la maladie; wyjątek: un incendie,
- –ée ⇒ la soirée, une employée; wyjątki: le musée, le lycée,
- –ance ⇒ la distance, la confiance,
- –elle ⇒ la nouvelle, la poubelle,
- –esse ⇒ une duchesse, la paresse, une hôtesse, une princesse,
- –ise ⇒ une Polonaise, une Anglaise,
- –euse ⇒ une coiffeuse, une danseuse, une menteuse, une vendeuse,
- –ère ⇒ la bière, la bouchère, une prière,
- –oire ⇒ une bouilloire, une mâchoire, la victoire; wyjątki: un laboratoire, le pourboire, le territoire,
- –trice ⇒ une actrice, une directrice, une lectrice, une traductrice.
Jak pewnie zauważyłaś, większość tych końcówek ma „e” jako ostatnią literę. Ale wystrzegaj się takiego uogólniania. Spójrz chociażby na słowa z listy, którą masz trochę wyżej w tym wpisie. Są tam przecież takie, które również kończą się literą „e”, a są rodzaju męskiego!
We Francuskim Skarbcu znajdziesz ćwiczenia, które pozwolą Ci utrwalić te zasady. Jak się do niego dostać? Szczegóły otrzymasz w najbliższym newsletterze 😉
Jeśli znasz inne wyjątki od podanych zasad- daj znać w komentarzu.
