Ten rok szkolny jest bardzo wyjątkowy. Szkoły podstawowe mają już ponad dwa miesiące przerwy w tradycyjnej nauce. Uczniowie uczą się tylko zdalnie, a licea nawet zakończenie roku szkolnego miały w większości wirtualne.
Również tegoroczne egzaminy maturalne będziemy jeszcze długo wspominać. Rezygnacja z części ustnej może się dla niektórych okazać zbawienna dla końcowych wyników, ale będą też osoby, które dużo lepiej czują się w tego typu zadaniach i dla nich to właśnie część pisemna będzie dużym wyzwaniem.
Między innymi dlatego postanowiłam zebrać w jednym miejscu najważniejsze informacje dotyczące typów tekstów, jakie mogą pojawić się w zadaniach maturalnych z języka francuskiego (i pewnie z innych języków obcych, więc zachęcam do dzielenia się tym wpisem ze znajomymi maturzystami).
Przede wszystkim pamiętajmy, że w części pisemnej, w odróżnieniu od ustnej, jest różnica między poziomami – podstawowymi i rozszerzonym. Na każdym z poziomów będziemy mieli do czynienia z innymi typami zadań, również w części sprawdzającej nasze umiejętności w zakresie wypowiedzi.
Chcesz sprawdzić swoje umiejętności pisania po francusku? Kliknij tutaj i zobacz, co dla Ciebie przygotowałam!
Francuski matura pisemna – poziom podstawowy
Część pisemna matury z języka francuskiego na poziomie podstawowym trwa 120 minut i obejmuje wymagania ogólne, wskazane w pięciu punktach (I – V) podstawy programowej, wszystkie wymagania szczegółowe w punktach: 1–3, 5, 7, 8, 12, 13 oraz wybrane wymagania w punkcie 6, ale w formie pisemnej.
W arkuszu na tym poziomie znajdziesz 4 części:
- rozumienie ze słuchu,
- rozumienie tekstów pisanych,
- znajomość środków językowych,
- wypowiedź pisemna.
Pierwsze 3 umiejętności możesz przećwiczyć we wszelkiego rodzaju serwisach internetowych oferujących ćwiczenia interaktywne. Możesz też sięgnąć do książek i stron przygotowujących do egzaminu DELF na odpowiednim poziomie.
Z mojego doświadczenia wynika, że najmniej mamy okazji do ćwiczenia umiejętności wypowiadania się na piśmie. I na tym się właśnie skupimy (również jeśli chodzi o poziom rozszerzony).
W zadaniu „na pisanie” na poziomie podstawowym będziesz pisać tekst użytkowy z elementami np. opisu, relacjonowania, uzasadniania opinii, w tym przedstawiania zalet i wad różnych rozwiązań i poglądów . Może on przybrać formę tradycyjnego listu, wiadomości elektronicznej lub wpisu umieszczanego na blogu lub forum. Powinien liczyć od 80 do 130 słów, nie licząc tych, które już zostaną zaproponowane przez autorów arkusza.
Na poziomie podstawowym nie będziesz mieć niestety możliwości wybrania tematu. W treści zadania podane są zawsze 4 elementy, do których musisz się odnieść i je rozwinąć, jeśli chcesz uzyskać maksymalną ocenę za treść.
List lub mail
List prywatny jest formą mniej wymagającą niż list formalny występujący na poziomie rozszerzonym. Jest pisany zwykle w celu podtrzymania kontaktu z kimś, kogo dosyć dobrze znamy lub kto jest nam bliski. Używamy zwykle języka nieformalnego, ale nie należy nadużywać skrótów czy wyrażeń młodzieżowych. Możesz natomiast wpleść w tekście zwroty potoczne, idiomy, swobodne sformułowania grzecznościowe.
Jeśli chodzi o układ kompozycji, pamiętaj o umieszczeniu daty i miejscowości w prawym górnym rogu. Właściwą część tekstu zacznij od zwrotu do adresata, np.: Cher Pierre, Chère Monique, Chers parents, Mes chers amis, Ma chère Isabelle, Salut Paul, Mon chéri, Chérie, Mes chers collègues, Chers Mathilde et Jean, Mon cher Marc.
Następnie zaznacz cel wiadomości i omów wszystkie aspekty podane w treści zadania. Pamiętaj o akapitach. Na koniec podsumuj swoją wiadomość lub wyraź jakieś życzenie, prośbę. Pamiętaj o zwrocie na pożegnanie i podpisie XYZ.
Wyrażenia, których możesz użyć tuż przed podpisem to np.: Bisous, Bises, Amitiés, Toutes mes amitiés, Salutations, Je vous/t’embrasse et à bientôt, Amicalement, Grosses bises, Gros bisous,
Wpis na blog lub forum
Pojawienie się takiej formy tekstu na egzaminie maturalnym to znak czasów. Dawniej pisaliśmy pocztówki, a teraz przenosimy się do świata online.
W tego typu tekstach najczęściej zwracamy się do odbiorcy w liczbie mnogiej, chociaż ja wybrałam inną formę.
Elementami charakterystycznymi dla tego typu tekstu są najczęściej:
- tytuł
- wstęp
- podtytuły + treść z nimi związana
- tzw. appel à l’action, który najczęściej umieszczony jest na końcu.
Mogą to być takie formułki jak:
- Je vous donnerai bientôt mes nouvelles.
- Souhaitez-moi bonne chance !
- Racontez-moi dans les commentaires …
- Et quelles sont vos expériences ? Racontez !
Kryteria oceniania
Wypowiedź pisemna na poziomie podstawowym jest oceniana przez egzaminatora zgodnie z następującymi kryteriami:
- treść od 0 do 4 punktów,
- spójność i logika wypowiedzi od 0 do 2 punktów,
- zakres środków językowych od 0 do 2 punktów,
- poprawność środków językowych od 0 do 2 punktów.
Jeśli interesują Cię konkretne kryteria i ich dodatkowy opis, zajrzyj na stronę 19. informatora przygotowanego przez CKE.
Francuski matura pisemna – poziom rozszerzony
W przypadku poziomu rozszerzonego, sprawdzane umiejętności są takie same, jak na poziomie podstawowym, tj.:
- rozumienie ze słuchu,
- rozumienie tekstów pisanych,
- znajomość środków językowych,
- wypowiedź pisemna.
Tym razem egzamin trwa 150 minut, a tekst, który napiszesz, powinien liczyć od 200 do 250 słów. Obejmuje wymagania ogólne z punktów I – V oraz wymagania szczegółowe oznaczone w podstawie programowej następująco:
- IV.1.P: 1.1) – 1.15); 5.1) – 5.13); 7.1) – 7.10); 8.3); 12
- IV.1.R: 1.1) – 1.15); 5.1), 5.2); 7.1) – 7.6); 8.2), 8.3); 12
Tym razem tekst, z jakim się zmierzysz, to tekst argumentacyjny z elementami np. opisu, relacjonowania, sprawozdania, recenzji, pogłębionej argumentacji. Może on przyjąć formę rozprawki, listu formalnego lub artykułu publicystycznego.
Jeśli chcesz sprawdzić swoje umiejętności pisania tekstu na poziomie matury rozszerzonej, kliknij TUTAJ i zobacz, co dla Ciebie przygotowałam!
Rozprawka
W informatorze, o którym już wspominałam, znajdziesz następującą definicję rozprawki:
wypowiedź, w której zdający rozważa zagadnienie podane w poleceniu, przedstawiając argumenty, wspierając je dodatkowymi wyjaśnieniami oraz/lub przykładami. Autor rozprawki może wyrazić aprobatę lub dezaprobatę wobec rozważanego zagadnienia, może również przedstawić argumenty za i przeciw, odpowiednio sygnalizując przyjęty schemat w tezie, wspartej adekwatnymi argumentami i właściwym zakończeniem.
Aby egzaminator ocenił Twoją rozprawkę na maksymalną liczbę punktów, powinnaś omówić podane zagadnienie w sposób logiczny i przejrzysty. Wszystkie trzy części charakterystyczne dla tej formy (wstęp, rozwinięcie i zakończenie) powinny być spójne z główną myślą. Twoja teza powinna być jasna dla odbiorcy a treść tekstu powinnaś dostosować do typu rozprawki. Możesz bowiem przedstawić argumenty za lub przeciw albo przedstawić opinię. Pamiętaj również o stylu formalnym – unikaj sformułowań charakterystycznych dla języka potocznego.
Ważne jest, aby we wstępie sformułować tezę lub hipotezę, jeśli nie została ona jasno określona w temacie zadania. Teza to stwierdzenie, z którym się zgadzasz i chcesz je udowodnić odpowiednimi argumentami. Hipoteza to natomiast opinia, którą dopiero zamierzasz udowodnić lub obalić.
Warto skorzystać z miejsca w brudnopisie i rozpisać sobie plan argumentów lub kontrargumentów wraz z przykładami, które je potwierdzą. Pamiętaj, że powinny one być przekonujące i uporządkowane w sposób logiczny. Na planie w brudnopisie będzie Ci łatwiej modyfikować kolejność i nie zapomnisz o żadnym elemencie.
Jeśli chodzi o konstrukcję samego tekstu – każdy argument powinien się znaleźć w nowym akapicie wraz z ilustrującym go przykładem. Powinien zawierać również odniesienie do poprzedzającego go akapitu. Koniec akapitu postaraj się zamknąć krótką konkluzją.
Istotnym jest, aby w rozprawce wyrażać swoje opinie. Unikaj sformułowań nieprecyzyjnych, a używaj zwrotów, które pozwolą Ci przekonać egzaminatora o słuszności Twojego zdania.
Oto „kilka” przykładów takich zwrotów, które możesz wykorzystać w trakcie pisania swojej rozprawki:
- do przywołania kolejnych argumentów: il faut remarquer que, notons que, je suis persuadé(e) que, il ne faut pas oublier que, il est indéniable que;
- aby uporządkować tekst i argumenty: avant tout, dans un premier temps, pou commencer, premièrement, tout d’abord, d’abord, en premier lieu, c’est pourquoi, par conséquent, ainsi, cependant, deuxièmement, d’une part …, d’autre part …, de plus, en outre, par ailleurs, surtout, d’ailleurs, ensuite, encore, aussi, en revanche, or, au contraire, néanmoins, tandis que, pendant que, alors que, bien que, avant de passer à la question, enfin, si l’on ajoute enfin, finalement, on peut conclure en disant que, tout compte fait, en conclusion, pour conclure, en dernier lieu;
- do przywołania opinii: je trouve (que), je crois que, je ne crois pas que, il me semble que, selon moi, d’après moi, quant à moi, en ce qui me concerne, j’ai l’impression que, je suis d’accord avec/que, il est vrai que, il est certain/évident/probable/possible que, il se peut que, non seulement … mais aussi …, d’autant plus que, également, il faut mentionner que, c’est-à-dire.
List formalny
List zwykle jest odpowiedzią na jakąś sytuację opisaną w treści zadania egzaminacyjnego. Może to być np. list do władz miasta w związku z jakimś problemem występującym w Twojej dzielnicy lub list czytelnika do redakcji czasopisma w odpowiedzi na artykuł, który Cię poruszył. Pamiętaj jednak, że w obu przypadkach (choć ten drugi może się nie wydawać oczywisty), obowiązuje Cię styl formalny. Unikaj więc sformułowań potocznych.
We wstępie powinnaś określić cel, w jakim piszesz, a omawiane dalej zagadnienia prezentuj w sposób przejrzysty. W rozwinięciu umieszczaj w nowym akapicie każdy kolejny aspekt problemu, o którym piszesz. Na zakończenie dobrze jest podsumować temat lub wyrazić jakieś życzenie – w zależności od konkretnego zadania.
Koniecznie pamiętaj też o elementach układu tekstu (miejscowość, data, imię i nazwisko odbiorcy, podpis XYZ) oraz zwrotach charakterystycznych dla listu na początku i na końcu. Mogą to być np.:
- na początku: Monsieur, Madame, Messieurs, Monsieur le Maire de + nazwa miasta,
- na końcu: Cordialement ; Veuillez agréer, Monsieur/Madame, l’expression de mes meilleures salutations ; Je vous prie de croire, Monsieur le Directeur, à l’assurance de mes sentiments distingués.
Artykuł publicystyczny
W przypadku artykułu, powinnaś wyrazić swoje stanowisko wobec jakiegoś problemu lub zjawiska społecznego. Powinnaś mieć na celu rzeczowe przedstawienie omawianej kwestii.
Uwaga, bardzo bardzo ważne! Pamiętaj o nadaniu tytułu! To jeden z elementów, które są bardzo istotne z punktu widzenia formy tekstu.
Na wstępie, powinnaś zaintrygować czytelnika, zachęcić go do przeczytania dalszej części artykułu.
Na końcu warto umieścić jakieś pytanie, które sprowokuje do dalszych rozważań na temat poruszony w tekście.
Kryteria oceniania
W przypadku wypowiedzi pisemnej na poziomie rozszerzonym kryteria stosowane przy ocenianiu pracy są następujące:
- zgodność z poleceniem od 0 do 5 punktów,
- spójność i logika wypowiedzi od 0 do 2 punktów,
- zakres środków językowych od 0 do 3 punktów,
- poprawność środków językowych od 0 do 3 punktów
Zwroty w innych typach tekstów
W prawie każdym z powyższych typów tekstów możesz (a w niektórych przypadkach wręcz powinnaś) wykorzystać elementy takich wypowiedzi jak: opis, opowiadanie, relacja, sprawozdanie, recenzja. Przy tworzeniu tych fragmentów możesz wykorzystać wskazówki z moich archiwalnych wpisów:
- Pogoda po francusku (opis, relacja, opowiadanie)
- Przysłówki très i beaucoup (opis, relacja, recenzja)
- O czasownikach i ich przyimkach
- Rodzina po francusku
- Je ne le comprendrai jamais – przeczenie
- L’élision, czyli elizja
- Liczba rzeczowników francuskich
- Dane osobowe po francusku
- Nominalizacja
i wiele, wiele innych oczywiście. Zachęcam do buszowania po archiwum.
Podsumowanie
Podsumowując, warto zapamiętać kilka charakterystycznych dla każdego z typów tekstu wyrażeń, aby móc ich później użyć we własnej pracy pisemnej. Polecam również zapoznać się z informatorem CKE o maturze z języka francuskiego. Znajdziesz tam przykładowe prace, które zostały ocenione (od strony 60 poziom podstawowy, a od 72 poziom rozszerzony). Dzięki temu zobaczysz przykłady listu i wpisu na bloga – z poziomu podstawowego oraz listu, rozprawki i artykułu prasowego z poziomu rozszerzonego.
Myślę, że warto przede wszystkim pisać! Nawet, jeśli nie ma kto sprawdzić Twoich prac, przy tworzeniu tekstów będziesz rozszerzać i utrwalać swoje słownictwo. A jeśli faktycznie potrzebujesz kogoś, to oceniłby Twoje teksty, oferuję Ci moje usługi. Szczegóły znajdziesz TU.
Na samym egzaminie, zaplanuj swoją pracę tak, abyś miała czas na przynajmniej jednokrotne przeczytanie swojego tekstu. Jeśli tylko będziesz mieć taką możliwość, oddziel pisanie od ponownego czytania przynajmniej jednym ćwiczeniem innego typu. Dzięki temu pozwolisz głowie „zapomnieć”, co napisałaś – łatwiej będzie Ci wyłapać przynajmniej część błędów: ortograficznych, interpunkcyjnych, gramatycznych.
Wiele osób popełnia też ten błąd, że trzyma się prawdy. Pamiętaj, że pisząc np. o wspomnieniach z ostatnich wakacji, możesz zmyślać! Jeśli byłaś nad morzem, a lepiej pamiętasz słownictwo związane z odpoczynkiem w górach, pisz o górach! Przemyśl swój tekst strategicznie pod kątem słownictwa i struktur gramatycznych jakie znasz, i których poprawności jesteś pewna. 120 i 150 minut to wbrew pozorom całkiem sporo na napisanie odpowiednio 130 i 250 słów (maksymalnie) na maturze pisemnej z francuskiego 😉
Bonne chance !
